Diaken Dionisios Firfiris (6.4.90) - De nachtegaal van de berg Athos.

De muzikale achtergrond en het onderwijs

Vanaf het begin van de 20e eeuw was de abt van de broederschap van de Profeet Elias in Karyes Dionysios Firfiris (I), aan wie de broederschap haar naam ontleende. Omdat hij een goede voorzanger was en goed op de hoogte van de theorie van de Byzantijnse muziek, wilde hij geen van zijn ondergeschikten ongeschoold laten, vooral niet diegenen die de gave bezaten om de muskus te zingen. Ook andere monniken uit de omgeving brachten geïnspireerde en ontvankelijke beginners bij hem voor muzikale training. Van hem werd Demetrius (toen) ingewijd in de geest en de essentie van deze goddelijke techniek en hij werd steeds meer bewonderd door zijn begeleiders. Hij leerde alle "geheimen" van uitdrukkingen en interpretaties, want hij leek altijd gelijk, zo niet superieur, aan zijn ouderling en meester. Daarom besloten zij, toen zij hem tot monnik wilden maken, hem met algemene instemming en verlangen Dionysius te noemen, volgens hun gewoonte. Enkele jaren later (ongeveer van 1935 tot 1945), wilde hij vooral voortzetten wat hij gedaan had, en maakte van zijn tweede leraar de monnik Synesios Stavronikitianos, die vocaal en kwalitatief wordt gekarakteriseerd als de meerdere van alle cantors van de laatste eeuwen (de tweede Koukouzelis werd door de Athonieten genoemd). Hij had profijt van de lessen van zijn grootvader Gabriel, die een autoriteit was op het gebied van de Byzantijnse muziektheorie. De monnik Dionysios (I) zag niet goed. Hij verloor zijn zicht volledig, zodat wanneer mensen over hem spraken, iedereen toevoegde: "de blinde". Maar God, die dit bijna compenseerde, liet hem naast het vergroten van zijn paranormaal inzicht, ook een functioneel geheugen zien. "We passeerden elkaar en loofden God telkens als we hem zagen naderen, de middelste kerkbank binnengaan en met gemak en gratie zingen. Aan weerszijden van hem stonden en werden bijgestaan door zijn onderdanige vaders, Charalambos en Dionysius, die het boek voor hem vasthielden. Hij had de lamp in het midden aangestoken, maar op zo'n manier dat alleen zij het konden zien! Maar toch, hij zag er prachtig uit!

De enige die pater Dionysios accepteerde om met hem te zingen was zijn oom Charalambos. Dit was niet omdat de diaken onaanvaardbaar was en anderen niet accepteerde, noch omdat hij zijn oom tolereerde uit respect, verwantschap en dankbaarheid, maar omdat hij hem vocaal paste, omdat, bovendien, omdat hij in zijn hoofd alle verheven "posities" van zijn geliefde neef had onthouden, en omdat hij eindelijk door intuïtie de melodische "koers" begreep wanneer, waar en hoe Diaken Dionysius ging, vocaal en technisch.

Voorstel van aartsbisschop Chrysanthos voor zijn benoeming tot cantor in de metropolitaanse kerk van Athene.
Eens hoorde ik de heer Charalambos zeggen dat de aartsbisschop van Athene Chrysanthos naar de berg Athos ging en toen hij in Protato was, hoorde hij diaken Dionysios zingen en vroeg hem onmiddellijk om hem mee te nemen naar Athene en hem tot voorzanger van het bisdom Athene te benoemen.

"We waren bang," concludeert Charalambos, "dat onze diaken egoïstisch zou worden" en dat we hem voor altijd kwijt zouden raken. Vandaar dat wij, natuurlijk met leedwezen, maar het kon niet anders, de majestueuze en imposante aartsbisschop onmiddellijk een ontkennend antwoord gaven, waardoor hij zich zeer beledigd voelde en hem het zwijgen oplegde. De aartsbisschop vertrouwde duidelijk op zijn positie, prestige en reputatie en geloofde dat hij zou krijgen waar hij om vroeg. Daarom deed hij zijn verleidelijke voorstel ook zo openlijk, zonder formaliteiten, en in aanwezigheid van zoveel Karyoten, bestuurders en vertegenwoordigers.

Een incident in Constantinople.
De bisschop van Sardis, die altijd goedbedoeld en zeer vriendelijk is, heeft, om onze aanwezigheid te benadrukken en onze status als monnik tijdens ons bezoek aan Constantinopel te eren, ons bij de discussie betrokken en ons aan het eind rechtstreeks gevraagd of wij het er ook mee eens waren dat Thrasybulos Stanitsas de opperste voorzanger van Constantinopel en van de gehele orthodoxie is.

We bevonden ons in een zeer moeilijke positie, maar we moesten iets zeggen, want we konden niets anders doen. Met eerbied en verlegenheid, maar ook met de oprechtheid en openhartigheid die monniken eigen is, zeiden wij wat wij geloofden en wat wij in ons hart hadden: "Van Constantinopel, natuurlijk, eminentie, van de rest van de orthodoxie, waarschijnlijk, maar niet van de berg Athos.

De metropoliet van Sardis was verrast door dit antwoord! Dus moesten we hem ook kalmeren. We vertelden hem dat hij gelijk heeft om zijn standpunt te ondersteunen, omdat hij nog niet naar pater Dionysios heeft geluisterd.

Iets later (1960, als ik me goed herinner) maakte diaken Dionysios, samen met zijn zeer goede vriend, een andere van onze dierbare cantors, diaken John, een pelgrimstocht, eerst naar Constantinopel en daarna naar Jeruzalem. Twee dagen lang verbleven zij in het Oecumenisch Patriarchaat en gingen naar beneden naar de Patriarchale Kerk om deel te nemen aan de korte diensten. We zorgden voor hen en gingen naar hen toe. Zij vertelden ons dat zij, toen zij het tekort zagen, de analisten benaderden en de priester hielpen.

Maar wij vernamen dat de aanwezigen bij de dienst zo onder de indruk waren, waaronder sommigen die de dialoog met de bisschop van Sardinië hadden bijgewoond, dat zij zich onze beweringen herinnerden en zeiden: "de monniken hadden waarschijnlijk gelijk".

(Uittreksels uit een artikel van bisschop Chrysostomos van Rhodostolos in het tijdschrift PEMPTOUSIA, jaargang 15, november 2004).